Άρματα Ιωαννίνων

Σε απόσταση 10 χλμ. απο τους Πάδες και 46 χλμ από την Κόνιτσα και αφού περάσετε την
απόκρημνη διάβαση της Σκάλας φτάνετε στα Άρματα. Το χωριό είναι κτισμένο στα 1030μ. στις πλούσιες σε νερά και κατάφυτες με μαυρόπευκα πλαγιές της κορυφής Σμίλιανος του Σμόλικα. Οι 30 περίπου μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με την υλοτομία και με την οικόσιτη κτηνοτροφία, ενώ ξακουστά είναι τα κηπευτικά προϊόντα που παράγονται στα κηπάρια γύρω από το χωριό.

Λέγεται πως το υπέδαφος της περιοχής είναι πλούσιο σε κοιτάσματα χαλκού και άλλων μεταλλευμάτων. Εικάζεται πως τα Άρματα οφείλουν την ονομασία τους στην ενασχόληση τον κατοίκων τους στα παλιά χρόνια, με την κατασκευή ειδών οπλισμού. Το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους τον 17ο αιώνα και πολλοί κάτοικοι του κατευθύνθηκαν προς την Τεργέστη, ενώ κατά την διάρκεια του Β. Παγκόσμιου πόλεμου πυρπολήθηκε από τους Ναζί.

Πολλά ρέματα και χείμαροι πηγάζουν από τις γύρω πλάγιες των Αρμάτων και απολήγουν στον Αώο. Τα κυριότερα από αυτά είναι ο Ασπροπόταμος, η Κατράνια, το Ποτάμι, η Ασβεσταριά, η Βάλια Σιάκα, ο Σκράκας και ο Γαβριήλ. Στο μικρό οροπέδιο με την ονομασία «Βαρκός», που βρίσκεται στα 1600 μέτρα, σχηματίζονται δύο μικρές παροδικές όμορφες λιμνούλες. Τα Άρματα περιβάλλονται από τις κορυφές: Επτά Βρύσες, Παντιαφέντο, Σμίλιανος, Τσιούμα, Κύργουρι, Κάπα Τούρκο, Ντζιλουρούσιου, Κιάτρα Μπέτη και Παναγιά με υψόμετρο που κυμαίνεται από 2.000 έως 2.500 μέτρα και οι οποίες είναι κατάφυτες με δάση μαυρόπευκου, οξιάς και ρόμπολου.

Στο κέντρο του οικισμού, δίπλα από το πετρόχτιστο σχολείο, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου, που κτίστηκε μετά το πέρασμα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στα τέλη του 18ου αιώνα και αγιογραφήθηκε από Σαμαριναίους αγιογράφους. Στην είσοδο του χωριού μάλιστα, πάνω σε υπεραιωνόβια βελανιδιά σώζεται ο σταυρός που τοποθετήθηκε εκεί από τον Άγιο.

Οι εκκλησιές του Αγίου Δημητρίου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που καταστράφηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα το 1943, ξαναχτίστηκαν τη δεκαετία του 70. Ο ναός της Αγίας Παρασκευής οικοδομήθηκε το 1972 σε χώρο, όπου υπήρχε παλιότερα μοναστήρι, το οποίο καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1964.

Στα Άρματα θα σας εντυπωσιάσει το μοναδικό εν λειτουργία νεροπρίονο της περιοχής, το οποίο έχει ανακατασκευαστεί κατά τον παλιό παραδοσιακό τρόπο με ξύλινες καρούτες στη θέση παλιότερου νεροπρίονου καθώς και ο παλιός πέτρινος νερόμυλος που βρίσκεται λίγο πιο κάτω.

Τον Δεκαπενταύγουστο, στην κεντρική πλατεία, πραγματοποιείται παραδοσιακό πανηγύρι με δημοτική μουσική, χορούς, τοπικούς μεζέδες και κρασί. Στη μουσική της περιοχής κυριαρχεί η γκάϊντα, με μακεδονική προέλευση, και τα μπεράτια της Πίνδου. Στο χωριό υπάρχει μικρό καφενεδάκι που περιστασιακά προσφέρει και φαγητό και ενοικιαζόμενα δωμάτια.