Κρυονέρι Θεσσαλονίκης

Βορειοανατολικά του Νομού Θεσσαλονίκης και στα σύνορα με το Νομό Σερρών, απλώνεται το όρος Βερτίσκος. Ο Βερτίσκος, παλιά ονομασία «Τσιπλάκ», -δεύτερο βουνό σε υψόμετρο του Ν. Θεσ/νίκης- τινάζεται υπερήφανο μέσα από τα σπλάχνα της βραχώδους γης και καμαρωτό και αγέρωχο φιλάει με τις κορφές του τους ουρανούς.

Ο δρόμος για το ανέβασμά του στραταρίζει ως την πιο ψηλή κορυφή του «το Σημείο», όπως ονομάζεται ή «Χαραβάτα» με υψόμετρο 1114 μέτρα. Ανεβαίνοντας, περνάς μέσα απ’ τα διάσελα και τους θάμνους και χαίρεσαι τη γαλήνη της ψυχής σου. Ειδυλλιακές εικόνες συνεπαίρνουν το μάτι σου, ψίθυροι από θροΐσματα των αιωνόβιων δέντρων σε γυροφέρνουν. Ακούς το γλυκό νανούρισμα των γάργαρων δροσοπηγών, αφουγκράζεσαι την ανάσα της γης, αφοσιώνεσαι στις μεθυστικές μελωδίες των γερακιών και των άλλων μεγάλων και μικρών πουλιών. Ακούς την υλακή των λύκων και των τσακαλιών, τα πετάγματα των τρομαγμένων ελαφιών, τα γρήγορα πηδήματα των ζαρκαδιών και τα λαχταρίσματα των λαγών.

Μέσα σ’ αυτό το ζηλευτό φυσικό μεγαλείο, σύψυχα σε κυριεύει το ρίγος της μεθυστικής χαράς , η φυσιολατρική πανδαισία. Ρουφάς να χορτάσεις τις ομορφιές και τα πλούτη της «μητέρας φύσης», υποκλίνεσαι στο μεγαλείο της, λησμονείς τις δυσκολίες της καθημερινότητας, νιώθεις τη μεγάλη ανάγκη να την προστατέψεις.

Εκεί, στις καταπράσινες δροσερές κατηφοριές του Βερτίσκου, σκαρφαλωμένο στον κόρφο της πλαγιάς του ξαπλώνει το όμορφο χωριό ΚΡΥΟΝΕΡΙ. Παλιά ονομασία «Γκιρμίτς», που στην τουρκική σημαίνει κόκκινο (κιρμιζί), απ’ τα κοκκινοχώματα που το σκεπάζουν.

Το Κρυονέρι έχει υψόμετρο 625 μέτρα, έκταση 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καλλιεργήσιμες εκτάσεις 18 χιλιάδες στρέμματα, χέρσα-πετρώδη και βοσκότοπους περίπου 20 χιλιάδες στρέμματα.

Συνορεύει:

Βόρεια με τα χωριά Νέα Σεβάστεια και Χωρούδα,

Νότια με τα χωριά Λοφίσκος και Αρετή,

Ανατολικά με το χωριό Αυγή και πιο ανατολικά με το Σοχό,

Δυτικά με το χωριό Όσσα.

Απέχει 40 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, 15 χιλιόμετρα από τον Λαγκαδά και 7 χιλιόμετρα απ’ την κωμόπολη Σοχός, που είναι και η έδρα του οικείου Δήμου.

Η ιστορία του Κρυονερίου

Η ιστορία διδάσκει πως ο τόπος στη δυτική πλευρά του χωριού είναι αρχαιολογικός κι αυτό γιατί εδώ βρισκόταν όλη ή μέρος της Αρχαίας και πολυθρύλητης ΟΣΣΑΣ. Κατά τους μακεδονικούς χρόνους, το Κρυονέρι ανήκε στην επαρχία Μυγδονίας. Διάφορα ιστορικά μνημεία, αρχαίοι τάφοι, τεχνητοί λόφοι-τούμπες, και πολλά νομίσματα που έχουν βρεθεί κατά καιρούς μαρτυρούν αυτή την πεποίθηση.

Πριν εγκατασταθούν οι πρόσφυγες, το Κρυονέρι κατοικούταν από Τούρκους που ήταν άλλοτε Έλληνες Χριστιανοί και εξισλαμίστηκαν με τη βία πριν πολλά χρόνια.

Το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν εδώ οι πρόσφυγες και ζούσαν μαζί με τους Τούρκους αδελφικά και φιλικά, περίπου για έναν χρόνο. Αργότερα, το 1923, μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης και τη συμφωνία για την ανταλλαγή των πληθυσμών, έφυγαν οι Τούρκοι κι εγκαταστάθηκαν, μόνιμα πια, οι πρόσφυγες απ’ την Ανατολική Θράκη (χωριό Ιντζέκιο της παραλιακής Ραιδεστού) και τον μαρτυρικό Πόντο (χωριό Ορντού), βρίσκοντας μια καινούρια φιλόστοργη πατρίδα, στην αγκαλιά της μεγάλης πατρίδας Ελλάδας.

Μερικά χρόνια μετά, ήρθαν στο χωριό και λίγες οικογένειες Βλάχων. Στους νεότερους χρόνους, η μορφολογία του εδάφους του Κρυονερίου έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να διαδραματιστούν κι εδώ πολλά γεγονότα και μάχες ενάντια στους Τούρκους ή τους Γερμανούς, αλλά και κατά τον εμφύλιο.

Πολλοί Κρυονερίτες μαρτύρησαν κι έχασαν τη ζωή τους στο πέρασμα του χρόνου για τη λευτεριά της πατρίδας.

Η ονομασία του χωριού

Στα πρώτα του χρόνια το Κρυονέρι ονομαζόταν κι επίσημα «Γκιρμίτς». Λίγο μετά, αλλά βεβιασμένα, ονομάστηκε απ’ το Υπουργείο ΚΡΥΑ ΝΕΡΑ και αργότερα ΚΡΥΟΝΕΡΙ, ονομασία που παρέμεινε, ενώ η αρχική σκέψη των κατοίκων του ήταν να ονομασθεί ΚΟΚΚΙΝΟΧΩΡΙ ή ΕΡΥΘΡΑΙΑ ή ΒΙΣΣΑΝΘΗ (παλιό όνομα περιοχής της Ανατολικής Θράκης).

Το Κρυονέρι σήμερα

Σήμερα το Κρυονέρι διοικητικά αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα της Δημοτικής Ενότητας Σοχού του Δήμου Λαγκαδά, με περίπου 280 οικογένειες και 1.300 κατοίκους. Οι κάτοικοι του, βαθιά θρησκευόμενοι, τίμιοι, ξώμαχοι, ξεπέρασαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την παλιά αντιπάθεια μεταξύ Θρακιωτών και Ποντίων, ζουν σήμερα αδελφωμένοι και χωρίς να απεμπολήσουν το γεωργικό και κτηνοτροφικό επάγγελμα. Η ζωή κοντά στη φύση τους προστατεύει και τους προφυλάσσει απ’ την ηθική πόρωση και την απάνθρωπη ψυχική πτώση που φέρνουν οι κοινωνικές μάστιγες των μεγαλουπόλεων.’νθρωποι φιλότιμοι και φιλόξενοι, εργατικοί ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και λίγο με την υλοτομία. Καλλιεργούν κυρίως καπνό και σιτηρά, ηλίανθο, μερικά αρωματικά φυτά και οπωροφόρα δέντρα και λίγες ελιές.

Το Κρυονέρι σφύζει από ζωή - ειδικά στους καλοκαιρινούς μήνες, στις σχολικές διακοπές και τα Σαββατοκύριακα, όταν έρχονται και οι συντοπίτες από όλα τα μέρη της χώρας και κυρίως από τη Θεσσαλονίκη. Τότε, στην πλατεία του χωριού και σε άλλα πολλά κεντρικά σημεία, ακούς τις φωνές των παιδιών που χαίρονται ανέμελα τη φύση και το παιχνίδι, βλέπεις κόσμο πολύ να βολτάρει, άντρες στα καφενεία και στις καφετερίες.

Η νυχτερινή ζωή είναι πλούσια, καθώς τα τελευταία χρόνια άνοιξαν πολλά μαγαζιά που προσφέρουν στους πελάτες καθαρά χωριάτικα κρέατα και φαγητά αλλά και στους νέους διασκέδαση ως το πρωί. Είναι πόλος συγκέντρωσης επισκεπτών από πολλά σημεία της γύρω περιοχής και όχι μόνο.

Παναγία η Κρυονερίτισσα

Το χωριό γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο τη μνήμη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αφού με το όνομά Της τιμάται και η μεγάλη εκκλησία του. Η πανήγυρη διαρκεί τρεις μέρες και είναι σπουδαία από όλες τις απόψεις. Μαζεύεται κόσμος πολύς από όλη την περιφέρεια, πολλοί πανηγυριώτες και μετά από την περιφορά της εικόνας της Παναγίας της Κρυονερίτισσας και το μοίρασμα των παραδοσιακών φαγητών στην εκκλησία, αρχίζουν οι διάφορες εκδηλώσεις και η διασκέδαση. Παρουσιάζονται παραδοσιακοί χοροί απ’ τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο του χωριού αλλά και από άλλους συλλόγους της περιοχής, παρουσιάζονται εκθέσεις παλιάς φωτογραφίας, βιβλίο, εργόχειρων, ποδοσφαιρικοί αγώνες και άλλα πολλά.

Αξίζει τον κόπο να επισκεφθεί κανείς το Κρυονέρι τον Δεκαπενταύγουστο!! Αυτή η ποικιλομορφία των εκδηλώσεων αλλά και άλλων που μπορούν να προστεθούν, είναι αιτία προσέλευσης πολλών επισκεπτών.

Ξωκλήσια και αξιοθέατα

Η βαθιά θρησκευτικότητα των Κρυονεριτών δεν επιβεβαιώνεται μόνο από την ύπαρξη του μεγαλοπρεπούς Ναού της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου», που χτίστηκε περίπου το 1970 σε αντικατάσταση άλλης παλιότερης εκκλησίας, με τη φιλότιμη προσφορά και προσωπική εργασία των Θεοσεβών κατοίκων, και που κάθε Κυριακή ασφυκτιά από πιστούς.

Επιβεβαιώνεται και από άλλα τέσσερα ξωκλήσια που είναι χτισμένα περιφερειακά του χωριού. Ξωκλήσια που κι αυτά χτίστηκαν από τις συνδρομές και τις προσφορές των κατοίκων και φυσικά με πρωτοστάτη τον Ιερέα κ. Νικόλαο Καργιοφύλλη, που ποιμεναρχεί στο χωριό περισσότερα από είκοσι χρόνια, αλλά και των προκατόχων του.

Στο ψηλότερο σημείο του χωριού, κοντά στο υδραγωγείο, δεσπόζει το πανέμορφο εκκλησάκι του Αγίου Ραφαήλ. Με το μεγάλο φωτιζόμενο σταυρό του από ‘κει ψηλά μοιάζει να αγρυπνά ο ’γιος προστατεύοντας τους ευσεβείς κατοίκους.

Πάνω σε καταπράσινο λοφίσκο –πιθανά τεχνητό από την αρχαιότητα, δηλαδή τούμπα- προβάλλει το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου. Τα τελευταία χρόνια επεκτάθηκε το πολύ μικρό εκείνο εκκλησάκι, διαμορφώθηκε ο γύρω χώρος του κι έγινε ένας πολύ όμορφος τόπος για περίπατο και επίσκεψη.

Βορειοδυτικά του χωριού, μέσα στη ρεματιά και κάτω από καταπράσινη τροπική βλάστηση, βρίσκεται το πέτρινο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Είναι το παλιότερο του χωριού. Το ξεχωριστό εδώ είναι ότι απ’ τα θεμέλιά του αναβλύζει ιάμα θαυματουργό για τους πιστούς.

Κοντά σ’ αυτό, ένα άλλο ξωκλήσι, αυτό του Αγίου Γεωργίου, που τώρα βρίσκεται στην τελευταία φάση της ολοκλήρωσής του.

Στο κέντρο του χωριού υψώνεται το επιβλητικό πέτρινο κτίριο του Κοινοτικού Καταστήματος. Ένα από τα ωραιότερα κτίσματα της περιοχής, χτισμένο γύρω στα 1930.

Η «Πλατεία» του Κρυονερίου, μεγάλη και καλοφτιαγμένη, χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το ένα, που είναι και το παλαιότερο, είναι φτιαγμένο στον τόπο όπου παλιότερα υπήρχε η παλιά εκκλησία -στη θέση της τώρα υπάρχει εκκλησάκι μικρό- ο γερο-πλάτανος και το παλιό σιντριβάνι.

Το άλλο, απέναντι από την εκκλησία, διαμορφώθηκε στα τελευταία χρόνια και περιλαμβάνει μικρό αμφιθέατρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις, ένα νέο σιντριβάνι και το Μνημείο των Πεσόντων Ηρώων.

Σ’ όποιο παγκάκι κι αν κάτσεις, σ’ όποια γωνιά κι αν σταθείς, απ’ τη μια θα ηρεμήσεις και θα μαγευτείς από τις ομορφιές κι απ’ την άλλη θα σε συνεπάρουν οι φωνές και τα ξεφωνητά των μικρών παιδιών που παίζουν και τρέχουν ξένοιαστα προσπαθώντας να ρουφήξουν λίγες κι ακόμη περισσότερες στιγμές ευτυχίας και χαράς.