«Η Μάνη είναι η Μεσόγειος!»

H «βιοποικιλότητα» είναι μια έννοια θολή και σίγουρα παρεξηγημένη για τον πολύ κόσμο. Αυτό ήταν ένα από τα συμπεράσματα που προέκυψε από εκδήλωση με ομιλήτρια τη βιολόγο Μαρία Βασιλοπούλου σε αίθουσα του ΚΑΠΗ Μελισσίων, με κεντρικό άξονα τη Μάνη. Η ομιλία της και οι διαφάνειες που προβλήθηκαν έσπειραν γνώση, αυτοπεποίθηση, αλλά και αναπόφευκτη μελαγχολία.

Αυτοπεποίθηση, για το γνωστό πλούτο του τόπου όπου γεννηθήκαμε αλλά, επίσης, μελαγχολία για την τάση αυτοκαταστροφής… Η καταγραφή και μελέτη του μεγάλου αριθμού μορφών ζωής, τόσο των βιολογικών ειδών όσο και των οικοσυστημάτων, όπως ορίζεται η βιοποικιλότητα, υστερεί στη μεσογειακή γη μας.

«Η βιοποικιλότητα μπορεί να γίνει εμβόλιο πολιτισμού και αξιών -μας είπε η καθηγήτρια- γιατί, εξ ορισμού, είναι άρρηκτα δεμένη και με την πολιτιστική ποικιλότητα… Ναι μεν στη χώρα μας είναι ανεξάρτητο μάθημα στα περιβαλλοντικά προγράμματα αλλά ως εκεί… Γνώση με ποικίλες πτυχές όπως αυτή έπρεπε να έχει καλύτερη θέση στη γενική εκπαίδευσή μας… Άλλωστε, η ισορροπία καθενός καθορίζεται από τις πανανθρώπινες αξίες που διδάσκεται αλλά και από τη φυσιογνωμία του τόπου καταγωγής του!

Πρόκειται για νόμο της ζωής που αποδεικνύει την ανάγκη κατάλληλης εκπαιδευτικής αξιοποίησης της βιοποικιλότητας!». Καθορίζεται «η ισορροπία καθενός» λοιπόν… Ο σκληρός κοινωνικός περίγυρος της εποχής μας θα έχει, λοιπόν, μελλοντικές επιπτώσεις στον Έλληνα που γεννιέται και μεγαλώνει τώρα;

«Αναπόφευκτα, θα υπάρξουν μελλοντικές ψυχολογικές επιπτώσεις για τον Έλληνα που γνωρίζει και συνειδητοποιεί τι συμβαίνει στη χώρα του τώρα, στον καιρό της κρίσης και της έντασης που αυτή συνεπάγεται!». Κεντρικός άξονας της εκδήλωσης ήταν η αναφορά στη Μάνη: «Γιατί η πολυμορφία του τόπου της συνιστά απόδειξη για την αξία ανάλυσης της βιοποικιλότητας». Την παράθεση στοιχείων του ιδιαίτερου φυσικού περίγυρου και της γνωστής διαφορετικότητας των κατοίκων της υπογράμμιζαν, κυρίως, λογοτεχνικά κείμενα. Αλλά και καταγραφές του κορυφαίου Γάλλου ιστορικού της μεταπολεμικής περιόδου Φερνάν Μπροντέλ (1902-1985).

«Η Μεσόγειος» ήταν μια από τις μεγάλες εργασίες του, που χρειάστηκαν δεκαετίες εντατικής μελέτης. Μεταξύ αυτών συχνές επισκέψεις του στη Μάνη… «Η Μάνη είναι η Μεσόγειος! Γιατί ισορροπεί τη ζωή της στο τρίπτυχο ελιά, αμπέλι, στάρι… Η ελιά, έτσι ακατάλυτη που είναι πλασμένη, συμπορεύεται και συνομιλεί με την ιστορία» ήταν ένα από τα μηνύματα που πήρε ο ίδιος από τη γη της Μάνης. «Η γη που έχει άρωμά της τη στέρηση. Σκεφτείτε πως τα φυτά που έχουν επιβιώσει εκεί το έχουν καταφέρει χωρίς νερό. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην ελιά που κρατάει υγρασία στα φύλλα της και από εκεί εξοικονομεί νερό! Στον Ταΰγετο, για την ακρίβεια μόνο στον Ταΰγετο, υπάρχουν τουλάχιστον τριάντα είδη φυτών. Μεταξύ τους και η λιθοδώρα, το χόρτο που έβραζαν οι γιαγιάδες της Μάνης για να "πέφτει" η πέτρα απ' τα νεφρά!» τόνισε η κα Βασιλοπούλου. Κι όλα αυτά δίπλα στα μαύρα πεύκα της.

Γιατί μαύρα; «Λόγω του μαγνησίου που βρίσκεται στο υπέδαφός της». Οι ίδιες γιαγιάδες που ακόμη απολαμβάνουν αυτονομία στο «νυχτέρι», τον ολονύκτιο θρήνο για το χαμό αγαπημένου προσώπου. Κανείς δεν μπορεί να διανοηθεί ότι θα τους το απαγορεύσει! Αλλά, βέβαια, το πριν και το μετά των Μανιατών δεν είναι μόνο τα μοιρολόγια… Είναι «τα μαντέματα και τα ονείρατα». Και βέβαια ο «γδικιωμός»… Η εκδίκηση για τον φόνο αγαπημένου προσώπου στη γη που καταλήγει στο Ταίναρο, το ψυχοπομπείο της αρχαιότητας στο, κατά Γιάννη Ρίτσο, «τοπίο σκληρό σαν σιωπή»…

Συντάκτης: Σπύρος Τσάμης, Εφημερίδα των Συντακτών