Υπάτη Φθιώτιδας

Η Υπάτη είναι κωμόπολη του διευρυμένου Δήμου Λαμιέων στο νομό Φθιώτιδας, ενώ απετέλεσε έδρα του τέως ομώνυμου δήμου από το 1999 έως τα τέλη του 2010. Κατά την Απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 496 κατοίκους. Βρίσκεται 22 χιλιόμετρα δυτικά της Λαμίας, στις βόρειες πλαγιές του όρους Οίτη.

Στο παρελθόν αναφερόταν ως Νέα Πάτρα και μεταξύ των ετών 1318 και 1390 ήταν έδρα του Δουκάτου Νέων Πατρών, ενός από τα κρατίδια που ιδρύθηκαν στην Ελλάδα μετά την κατάκτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατά την Δ' Σταυροφορία.

Αργότερα αναφερόταν ως Πατρατζίκι, όνομα που καταγράφεται και σε πρακτικά των ετών της Επανάστασης του 1821, όπως για παράδειγμα στα Πρακτικά της Συνέλευσης των Σαλώνων, ως τόπος προέλευσης του Γεωργίου Αινιάν.

Η Υπάτη φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, το Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας και το Κακογιάννειο Αστεροσχολείο Υπάτης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ναός της Αγίας Σοφίας, ο οποίος έχει κτιστεί στη θέση παλαιότερου ναού αναγόμενου στην παλαιοχριστιανική περίοδο. Στο σημερινό ναό, ο οποίος γειτνίαζε με Βαπτιστήριο του 5ου αιώνα στη νότια πλευρά του, διακρίνονται σπαράγματα του πρώτου συγκροτήματος. Ενδιαφέρων είναι και ο ναός του Αγίου Νικολάου, επίσης κτισμένος στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 4ου έως 6ου αιώνα. Σημαντικό είναι το Κάστρο της Υπάτης, κτισμένο σε λόφο επάνω από τον οικισμό, στο οποίο πραγματοποιούνται εργασίες αναστήλωσης και στερέωση. Το Κάστρο ανοικοδομήθηκε ή ενισχύθηκε σε διάφορες φάσεις από Έλληνες, καθώς και Φράγκους και Καταλανούς κατακτητές.