Ελεύθερο (Γκρισμπάνι) Κόνιτσας

Το Ελεύθερο Κόνιτσας βρίσκεται στα βόρεια και δυτικά όρια του Εθνικού Δρυμού Βίκου - Αώου.

Είναι μια όμορφη και φυσική τοποθεσία με πολλά τρεχούμενα νερά απο πηγές και καταπράσινη άγρια φύση ενώ αγγίζει το υψόμετρο των εννιακοσίων μέτρων.

Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λιγοστοί και ασχολούνται με την γεωργιοκτηνοτροφία και τα μαστορέματα. Στην κεντρική πλατεία του χωριού λειτουργεί ακόμη το καφενείο καθημερινά όπως επίσης και μια ταβέρνα για τις μέρες των εορτών.

Πολλοί είναι αυτοί που έχουν καταγωγή από το χωριό και το επισκέπτονται σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο γιατι μένουν στα Ιωάννινα ενώ ακόμη περισσότεροι αυτοί που περνούν το Πάσχα και τις καλοκαιρινές τους διακοπές στο χωριό και έρχονται από Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη ή και από εκτός Ελλάδας.

Το Ελεύθερο Κόνιτσας βρίσκεται στα βόρεια και δυτικά όρια του Εθνικού Δρυμού Βίκου - Αώου. Είναι μια όμορφη και φυσική τοποθεσία με πολλά τρεχούμενα νερά απο πηγές και καταπράσινη άγρια φύση ενώ αγγίζει το υψόμετρο των εννιακοσίων μέτρων.

Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λιγοστοί και ασχολούνται με την γεωργιοκτηνοτροφία και τα μαστορέματα. Στην κεντρική πλατεία του χωριού λειτουργεί ακόμη το καφενείο καθημερινά όπως επίσης και μια ταβέρνα για τις μέρες των εορτών.

Πολλοί είναι αυτοί που έχουν καταγωγή από το χωριό και το επισκέπτονται σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο γιατι μένουν στα Ιωάννινα ενώ ακόμη περισσότεροι αυτοί που περνούν το Πάσχα και τις καλοκαιρινές τους διακοπές στο χωριό και έρχονται από Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη ή και από εκτός Ελλάδας.

Πρόσβαση στο χωριό

Η διαδρομή που ακολουθεί έχει ως αφετηρία την πόλη των Ιωαννίνων. Στην ευρύτερη περιοχή της Κόνιτσας φθάνετε ακολουθώντας την εθνική οδό Ιωαννίνων- Κοζάνης. Από τα Ιωάννινα σε περίπου 43 χιλιόμετρα και αφού περάσετε τη θέση Βίγλα εισέρχεσθε στην περιοχή της Κόνιτσας από όπου βλέπετε τις νοτιοδυτικές απολήξεις της Τύμφης και τον κάμπο της Κόνιτσας με τη συμβολή των δυο ποταμών Αώου και Βοιδομάτη. Έπειτα από άλλα 20 χιλιόμετρα (63 συνολικά από τα Ιωάννινα) και αφού διασχίσετε το χωριό Κλειδωνιά, φθάνετε στην πόλη της Κόνιτσας. Εναλλακτικά από τη θέση Βίγλα μπορείτε να κατευθυνθείτε κατευθείαν προς τα σύνορα με την Αλβανία στα νοτιοδυτικά της περιοχής της Κόνιτσας, όπου και τα χωριά γύρω από τη Μονή της Μολυβδοσκέπαστης (Μολυβδοσκέπαστο, Αηδονοχώρι, Μπουραζάνι, Μελισσόπετρα, Καλόβρυση). Επίσης στην περιοχή της Κόνιτσας φθάνετε και από το Δυτικό Ζαγόρι, μέσω Αρίστης και Κλειδωνιάς.

Από την αντίθετη πλευρά της προαναφερόμενης εθνικής οδού, δηλαδή καθώς έρχεσθε από την Κοζάνη προς τα Ιωάννινα σε περίπου 120 χιλιόμετρα από την Κοζάνη και αφού περάσετε το ορεινό πέρασμα του Βοίου ανάμεσα από τα χωριά Πεντάλοφος και Επταχώρι, φθάνετε στην κοιλάδα του Σαρανταπόρου και στην ευρύτερη περιοχή της Κόνιτσας. Θα συναντήσετε αρχικά στο δρόμο σας τα Μαστοροχώρια από όπου μπορείτε να καταλήξετε στην Κόνιτσα ή όπου αλλού επιθυμείτε. Από την ίδια περίπου κατεύθυνση και διαμέσου των ορεινών διαβάσεων του Γράμμου μπορείτε να φτάσετε στην περιοχή και από την Καστοριά αφού περάσετε από τα χωριά Νεστόριο και Νεα Κοτύλη.

Ακολουθώντας το μοναδικό δρόμο από το ανώτερο σημείο της πόλης της Κόνιτσας, με ανατολική κατεύθυνση, φτάνει κανείς, μετά από 22 χλμ., στο Ελεύθερο

ΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Νερόμυλοι

Οι νερόμυλοι που υπήρχαν στο χωριό ήταν :

• του Παναγιώτη Δάλλα στους Καρπουζαίους
• του Ιωάννη Καρπούζη στη συμβολή των δρόμων που κατεβαίνει από την πλατεία και από τη γέφυρα.
• του Χρήστου Μπάρμπα στη γέφυρα του Λάκκου
• της εκκλησίας (Βακούφιος) που ήταν στο δρόμο για την Κερασιά
• του Νικόλα Κατή στη θέση Μαντάνια
• του Παναγιώτη Λύρα στο Νησόη απέναντι από τη γέφυρα στη συμβολή του λάκκου που έρχεται από το χωριό και τον λάκκο από τη Σέλιανη
• του Παπανικόλα Καρανίκα στη Μάντζια
• του Ευθυμίου Έξαρχου που ήταν στη συμβολή των αυλακιών πάνω και κάτω του πέρα μαχαλά πιο πάνω από το σπίτι της Βικτώριας Ρούβαλη

Νεροτριβή

Η νεροτριβή είναι έργο του Συλλόγου που βρίσκεται πάνω από το μύλο Βακούφιο. Είναι μια κυκλική δεξαμενή από τσιμέντο επενδυμένη με ξύλο για να μην καταστρέφονται τα υφαντά και καθώς το νερό πέφτει με πίεση στο άκρο του (καρούτα) στριφογυρίζει τα ρούχα για 10 με 15 λεπτά και έτσι γίνεται η πλύση.

Εκκλησίες

• Άγιος Νικόλαος στην κεντρική πλατεία του χωριού και χτίστηκε από δωρεές το 1973 με πρωτοβουλία του δημοδιδάσκαλου του χωριού Αχιλλέα Μπάρμπα και του εφημέριου Χρήστου Δάλλα.

• Άγιος Νικόλαος (παλιός) με το καμπαναριό στον πάνω μαχαλά δίπλα από το νεκροταφείο, ο οποίος καταστράφηκε στις 26 Ιουλίου 1943 με την πυρπόληση του χωριού από τους Γερμανούς.
• Άγιος Μηνάς που βρίσκεται στον κάτω μαχαλά. Πυρπολήθηκε πολλές φορές από τους Γερμανούς, αλλά ο Άγιος την προστάτεψε.
• Παναγία, η οποία είναι χτισμένη στον πέρα μαχαλά.
• Άγιος Αθανάσιος, ο οποίος είναι στην είσοδο του χωριού
• Προφήτης Ηλίας που χτίστηκε το 1987 από τη ΜΟΜΑ, λόγω της καταστροφής του από φουρνέλο.
• Άγιος Γεώργιος που χτίστηκε το 2008 με χρήματα του χωριανού και ευεργέτη
• Σωτήρος, στο λόφο πάνω από το χωριό που προσφέρει πανοραμική θέα.
• Άγιοι Ανάργυροι, στο μονοπάτι μετά τον Προφήτη Ηλία.

Κάθε τοποθεσία πήρε την ονομασία του από την εκκλησία που βρίσκεται εκεί.

Καταρράχτης

Πρόκειται για φυσικό καταρράχτη που βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων (4) χιλιομέτρων πριν από το χωριό στο δρόμο από Κόνιτσα και έχει ύψος 35 μέτρα.

Κάστρα

Στη θέση Παλαιόκαστρο υπάρχει ένα αρχαίο κάστρο που τα ερείπιά του σώζονται ακόμα και σήμερα.

Λίμνες

Υπάρχει η Δρακόλιμνη που βρίσκεται στην πλαγιά του Σμόλικα και σε υψόμετρο 2200 μέτρων.

Πλατάνια

Στη θέση του Παλαιού Αγίου Νικολάου στον πάνω μαχαλά υπάρχει ο γεροπλάτανος τετρακοσίων ετών.

Στην κεντρική εκκλησία του Αγίου Νικολάου υπάρχει πλάτανος πενήντα (50) ετών, ο οποίος αγοράστηκε από τον Καναδά.

Καμπαναριά

• Καμπαναριό Αγίου Νικολάου (παλιού) που χτίστηκε το 1866.
• Καμπαναριό Αγίου Μηνά.

Χαράδρες

Υπάρχει η χαράδρα του Αώου ποταμού όπου γίνονται αγώνες canoe-kayak, η οποία ξεκινά από τη γέφυρα Παλαιοσελίου - Βρυσοχωρίου, διασχίζει τα Σιάδια - Γκάνη - Παπαϊάννη - Γουρνίτσα - Ρώσου - Μουρσί - Τρόχαλα - Στόμιο και καταλήγει στη γέφυρα της Κόνιτσας.