Βιολογικά τρόφιμα: υπερέχουν έναντι των συμβατικών;

Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος

παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Σύμφωνα με τις αρχές της, η βιολογική παραγωγή όχι μόνο εφαρμόζει πρότυπα υψηλού επιπέδου στην καλλιέργεια φυτών και την εκτροφή ζώων, αλλά επιπλέον μεριμνά για την προστασία του περιβάλλοντος, μέσω αποφυγής της ρύπανσής του, μέσω διατήρησης των φυσικών πόρων, αλλά και μέσω εξασφάλισης της βιοποικιλότητας του οικοσυστήματος. Πώς όμως εξασφαλίζεται ο χαρακτηρισμός των τροφίμων ως βιολογικά και σε ποια σημεία τελικά έγκειται η διαφορά αλλά και η υπεροχή τους σε σχέση με τα συμβατικά τρόφιμα;

Σύμφωνα με την ισχύουσα Ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα βιολογικά προϊόντα προκύπτουν από καλλιέργεια ή εκτροφή κατά την οποία απαγορεύεται αυστηρά η χρήση κάθε χημικού φυτοφάρμακου, λιπάσματος και ορμόνης. Αυτή η μορφή βιολογικής παραγωγής – γεωργίας ή κτηνοτροφίας – στηρίζεται σε φυσικές και όχι χημικές διεργασίες και στην αποφυγή της χρήσης χημικών ή άλλων προστατευτικών προϊόντων. Αυτά χρησιμοποιούνται συνήθως για την αντιμετώπιση ασθενειών και μικροοργανισμών στη συμβατική παραγωγή και έχουν κατηγορηθεί για ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, στο περιβάλλον αλλά και στη θρεπτική αξία των παραγόμενων τροφίμων. Από την 1η Ιουλίου 2010 όλα τα βιολογικά τρόφιμα και τα προϊόντα τους φέρουν επίσημο λογότυπο, το οποίο αποτελεί έναν συνδυασμό του λογότυπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της εικόνας ενός φύλλου, το οποίο συμβολίζει τη βιολογική παραγωγή. Για τα σύνθετα προϊόντα διατροφής, δηλαδή αυτά που αποτελούνται από πολλά επιμέρους τρόφιμα και συστατικά, η σήμανσή τους ως βιολογικά προϋποθέτει την προέλευση ενός μεγάλου ποσοστού των συστατικών τους από βιολογική καλλιέργεια ή εκτροφή.

Παρά το γεγονός ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια των φυτών και την εκτροφή των ζώων ανάμεσα στη συμβατική και τη βιολογική παραγωγή έχουν σημαντικές διαφορές, η υπεροχή των βιολογικών προϊόντων, έναντι των συμβατικών, ως προς τη θρεπτική τους αξία ή ως προς τα οφέλη τους στην υγεία βρίσκεται ακόμα υπό διερεύνηση. Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα βιολογικά προϊόντα δεν φαίνεται να έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε ευεργετικά για την υγεία θρεπτικά συστατικά σε σχέση με τα συμβατικά. Επίσης, ως προς την υπεροχή τους στην προαγωγή και διατήρηση της υγείας, τα υπάρχοντα δεδομένα δεν αναδεικνύουν κάτι τέτοιο, με εξαίρεση ίσως τον προστατευτικό ρόλο της κατανάλωσης βιολογικού γάλακτος στην εμφάνιση εκζέματος σε βρέφη, κάτι που ωστόσο υποστηρίζεται από λίγες μόνο μελέτες. Δεδομένου ότι η ραγδαία αύξηση στη ζήτηση βιολογικών προϊόντων τα τελευταία χρόνια απορρέει από την πεποίθηση των καταναλωτών ότι είναι πιο υγιεινά και ενδεχομένως να έχουν περισσότερα οφέλη για την υγεία σε σχέση με τα συμβατικά, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η υπεροχή τους αυτή δεν έχει έως τώρα αποδειχθεί.

Συνολικά, λοιπόν, τα βιολογικά προϊόντα δεν φαίνεται, τουλάχιστον σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, να υπερέχουν σημαντικά σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβατικά, με εξαίρεση την προστασία του περιβάλλοντος από τις χημικές επιμολύνσεις της συμβατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Παρόλα αυτά, δεδομένων ότι δεν ενέχουν κάποιον προφανή κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου, ότι είναι απαλλαγμένα από χημικές ουσίες των οποίων η μακροχρόνια κατανάλωση μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία και ότι συμβάλλουν στην οικονομική ενίσχυση των μικρών παραγωγών ανά τον κόσμο, εξακολουθούν να επιλέγονται ολοένα και περισσότερο από καταναλωτές, οι οποίοι αναζητούν φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα που παράγονται με φυσικές διεργασίες.