Χαλανδρίτσα Αχαΐας

Η Χαλανδρίτσα είναι κωμόπολη του Νομού Αχαΐας, η οποία απέχει περίπου 20 χιλιόμετρα από την Πάτρα. Είναι η έδρα του νεοπαγούς Δήμου Ερυμάνθου με 1.047 κατοίκους και αποτελείται από τους οικισμούς: Χαλανδρίτσα, Μαστοραίικα, Σταμαίικα και Κυδωνιές.

Από το 1835 έως το 1912 υπήρξε έδρα του Δήμου Φαρρών. Από το 1912 έως το 1997 αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης κοινότητας Χαλανδρίτσας ενώ το 1998 με το Σχέδιο Καποδίστριας και με την επαναφορά των δήμων ήταν ξανά έδρα του νέου Δήμου Φαρρών έως το 2010.

Η σημερινή κωμόπολη της Χαλανδρίτσας βρίσκεται στο κέντρο του άλλοτε Δήμου Φαρρών και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 345 μέτρων, στην πλαγιά ενός λόφου, στους πρόποδες του Παναχαϊκού ενώ η όλη περιοχή θα μπορούσε να χαρκτηριστεί ως ημιορεινή. Η Χαλανδρίτσα βρίσκεται σε σεισμογενή περιοχή αφού στην άκρη της κωμόπολης περνά σεισμικό ρήγμα το οποίο ανακαλύφθηκε το 1993. Το ρήγμα θεωρούνταν ανενεργό μέχρι τον Φεβρουάριο του 2007, όταν έδωσε δύο δίδυμους σεισμούς 5,4 και 5,5 ρίχτερ.

Εκπαίδευση

Η Χαλανδρίτσα διαθέτει Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο. Το 1890 ιδρύθηκε στην κωμόπολη Σχολαρχείο-Ελληνικό σχολείο (Σημερινό Γυμνάσιο-Λύκειο) έως το 1936 που σταμάτησε να λειτουργεί. Σε αυτό αποφοίτησαν αξιόλογοι μετέπειτα πολιτικοί και επιστήμονες ανάμεσα στους οποίους και ο αείμνηστος Γεώργιος Παπανδρέου. Το 1959 λειτούργησε για πρώτη φορά παράρτημα του 4ου Γυμνασίου Πατρών, η Α' Γυμνασίου με 20 μαθητές. Το 1964 το Γυμνάσιο Χαλανδρίτσας γίνεται ανεξάρτητο με τις τρεις πρώτες τάξεις της Β'θμιας Εκπαίδευσης. Το Λυκείο άρχισε να λειτουργεί από το 1982.

Υπηρεσίες

Στην κωμόπολη κέντρο υγείας καθώς και πολλά μαγαζιά διαφόρων ειδών. Η Χαλανδρίτσα παλαιότερα διέθετε σταθμό χωροφυλακής, ενώ αναφέρεται ότι τον απέκτησε σχεδόν αμέσως μετά την απελευθέρωση, ίσως το 1833 που ιδρύθηκε χωροφυλακή στην Αχαΐα. Από το 1893 δημιουργήθηκε η αστυνομική περιφέρεια Τριταίας και Φαρρών με έδρα την Χαλανδρίτσα που σήμερα διαθέτει και αστυνομικό τμήμα. Επίσης η Χαλανδρίτσα διαθέτει ταχυδρομικό υποκατάστημα, πυροσβεστικό κλιμάκιο, κατάστημα Ο.Τ.Ε., ειρηνοδικείο, υποθηκοφυλακείο, δασονομείο καθώς επίσης κέντρο υγείας, Κ.Ε.Π., κ.λπ.

Εκδηλώσεις

Στην Χαλανδρίτσα γίνεται πληθώρα εκδηλώσεων. Ενδεικτικά υπάρχει η Έκθεση Γεωργικών Μηχανημάτων & Προϊόντων. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χαλανδρίτσας τον Αύγουστο του 1998 πήρε την πρωτοβουλία και ξεκίνησε με μικρά, αλλά θαρραλέα βήματα τη διοργάνωση της Έκθεσης Γεωργικών Μηχανημάτων (Agrotica '98). Αφορμή γι' αυτή την πρωτοβουλία, στάθηκε το γεγονός πως στην περιοχή ήταν καθιερωμένη επί σειρά ετών η περίφημη ζωοπανήγυρις που αναδείκνυε την Χαλανδρίτσα σε σπουδαίο αγροτικό - οικονομικό κέντρο για την εποχή της.

Από τον επόμενο χρόνο (1999), τη διοργάνωση της Έκθεσης ανέλαβε ο νεοσύστατος τότε Δήμος Φαρρών σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Χαλανδρίτσας.

Τον Αύγουστο του 2000 και 2001, ως παράλληλη εκδήλωση, προστέθηκε Έκθεση με Αγροτικά Παραδοσιακά Εργαλεία, αντιπαραβάλλοντας έτσι το παρελθόν με το παρόν, ενώ παράλληλα πραγματοποιήθηκε η πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια συγκέντρωσης και έκθεσης του τόσο αξιόλογου παραδοσιακού υλικού που υπάρχει στην περιοχή. Αυτό ήταν και το καθοριστικό βήμα για τη δημιουργία του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Τοπικής Ιστορίας, ενός έργου που ήδη ολοκληρώθηκε.

Μοναδική στο είδος της στο Νομό Αχαΐας η αυτή η έκθεση αποτελεί θεσμό πλέον.

Για 5η συνεχή χρονιά το 2002, έχοντας και την στήριξη του Περιφερειακού ταμείου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος, διοργανώθηκε «Έκθεση Παραδοσιακών επαγγελμάτων» και για πρώτη φορά λειτούργησε περίπτερο για την προβολή των δραστηριοτήτων του Πολιτιστικού Τομέα του Δήμου, των Πολιτιστικών Συλλόγων και φορέων της περιοχής καθώς επίσης περίπτερο για την προβολή των «επαγγελματιών της περιοχής». Η επισκεψιμότητα ως εκ τούτου αυξήθηκε κατακόρυφα με πολύ θετικές συνέπειες για τον τοπικό πληθυσμό.

Η απουσία άλλης και μάλιστα καθιερωμένης σχετικής Έκθεσης στην ευρύτερη περιοχή και σε συνδυασμό με τη σημειωθείσα επιτυχία, επέβαλε ενέργειες ούτως ώστε η Έκθεση της Χαλανδρίτσας να εξελιχθεί σε ένα σημαντικό αγροτικό, τουριστικό και οικονομικό γεγονός της ευρύτερης Περιφέρειας της Δυτικής Ελλάδος.

Έτσι για το 2003, προστέθηκαν στην Έκθεση, τμήμα Προβολής κι Ανάδειξης των Αχαϊκών Αγροτικών Προϊόντων με τον γενικότερο τίτλο: «Προϊόντα Αχαϊκής Γης». Στην Έκθεση είχαν δυνατότητα συμμετοχής όλοι οι παραγωγοί του Νομού Αχαΐας με ιδιαίτερη έμφαση, στα βιολογικά προϊόντα. Η πρωτοβουλία αυτή συνετέλεσε στην προώθηση των Τοπικών - Αχαϊκών Προϊόντων στην ολοένα και πιο ανταγωνιστική αγορά, αναδεικνύοντας τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά και προβάλλοντας τις μεθόδους παραγωγής και τυποποίησής τους.

Εξ' άλλου, στα πλαίσια της διοργάνωσης παρείχετο η δυνατότητα ανάδειξης κορυφαίων θεμάτων της περιοχής, μέσα από τη συντονισμένη συνεδριακή και εκθεσιακή προβολή τους, όπως: Ολυμπιακοί Αγώνες 2004, Πάτρα - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας, Μεσογειακοί Αγώνες, κλπ. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν δράσεις Πολιτιστικού ενδιαφέροντος αλλά και ενημερωτικού - εκπαιδευτικού χαρακτήρα, σε θέματα που αφορούν τους παραγωγούς και επιχειρηματίες της περιοχής, καθώς και σε σημαντικά θέματα Νομού (Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader+, Αγροτουρισμός, Βιολογικές Καλλιέργειες, κλπ.)

Η επιτυχία της Έκθεσης αποδείχτηκε πως οφείλεται κυρίως στη μεγάλη συμμετοχή των εκθετών (επιχειρήσεις-παραγωγοί) και στην πολύ μεγάλη προσέλευση επισκεπτών από όλες τις μεριές της Ελλάδας.

Όλα αυτά βοήθησαν στην προβολή των Αχαϊκών Προϊόντων,το οποίο εναρμονίστηκε πλήρως με το σύγχρονο τρόπο προώθησης των προϊόντων και τις νέες ανάγκες της αγοράς και των καταναλωτών.

Επίσης, πάλι από την συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου Χαλανδρίτσας και του Δήμου Ερυμάνθου από το 1992 γίνονται Εκπολιτιστικές Πολιτιστικές στις οποίες περιλαμβάνονται παραδοσιακοί χοροί, αναπαράσταση παραδοσιακού γάμου, αλλά και αγωνίσματα για τους μικρούς φίλους. Τα τελευταία χρόνια οι νέοι διοργανώνουν τουρνουά και αγώνες Ποδόσφαιρου, Καλαθοσφαίρισης, Επιτραπέζιας αντισφαίρισης, τα οποία είναι ιδιαίτερα επιτυχή όσον αφορά την συμμετοχή του κόσμου συγκεντρώνοντας άτομα από όλη την 'Αχαΐα.

Αξιοθέατα

Στην κωμόπολη υπάρχει μυκηναϊκός οικισμός και μυκηναϊκό νεκροταφείο στην τοποθεσία Άγιος Βασίλειος, επίσης ο φράγκικος πύργος που χρονολογείται από την εποχή που το χωριό ήταν έδρα Βαρόνου, το μουσείο λαϊκής τέχνης και τοπικής ιστορίας (αναπαλαιωμένα κτίρια νερόμυλου και νεροτριβής). Τέλος η Χαλανδρίτσα έχει δύο βυζαντινούς ναούς, τον Ι.Ν. Αγ. Αθανασίου του 13ου αιώνα και τον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου επίσης του 13ου αιώνα. Μπορεί κανείς ακόμα να θαυμάσει τις παραδοσιακές βρύσες, τα πέτρινα γεφύρια και τα πανύψηλα πλατάνια.

Κάστρο Χαλανδρίτσας

Στην Χαλανδρίτσα, σε άγνωστη ημερομηνία, όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Αχαία το 1205 κατασκεύασαν ένα μικρό φρούριο (πύργο), ερείπια του οποίου σώζονται ακόμα και σήμερα. Ο ιστορικός Στέφανος Θωμόπουλος λέει ότι στο κέντρο της Χαλανδρίτσας σώζεται ερειπωμένος πύργος προφανώς του Τρεμουίγ το οποίο ο G. Buchon ονομάζει "Κάστρον" και απέναντι διατηρούνται ερείπια στάβλων τα οποία αποκαλούνται "Ερείπια". Το φρούριο αναφέρεται σε όλους του κατάλογους των κάστρων της Αχαΐας που συντασσόταν κατά καιρούς από τους Ενετούς και Τούρκους κατακτητές, τέτοιοι κατάλογοι που αναφέρουν το κάστρο είναι του 1364, 1471 κ.ά. Το κάστρο χρησιμοποιούνταν αρχικά σαν κατοικία του εκάστοτε Φράγκου βαρώνου αφού η Χαλανδρίτσα ήταν ανεξάρτητη βαρονία. Το 1315 καταλήφθηκε από τον Φίλιππο τον Αραγωνικό, και το 1429 πολιορκήθηκε από τον Θωμά Παλαιολόγο.