Βρύναινα Μαγνησίας

Στο βουνό των Τιτάνων, την Όθρυ που η ιστορία του χάνεται στις απαρχές του κόσμου είναι

χτισμένη η Βρύναινα. Η ονομασία της είναι νεότερη και επικράτησε μετά το 18ο αιώνα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η ονομασία που αναφέρεται στις προηγούμενες χρονικές περιόδους είναι Αγόριανη - Γκόριανη. Το όνομα αυτό αποδεικνύεται από τους απογραφικούς καταλόγους της οθωμανικής αυτοκρατορίας που συντάσσονταν κάθε 20 με 30 χρόνια αρχής γενομένης απ' την κατάκτηση της περιοχής γύρω στα 1390 και βασικό σκοπό είχαν την επιβολή του φόρου προς την Υψηλή Πύλη.

Έως την κατάκτηση από τους από τους Οθωμανούς Τούρκους, η περιοχή ανήκε στο δεσποτάτο της Ηπείρου κρατίδιο που ιδρύθηκε κατά την φραγκοκρατία.

Στους απογραφικούς αυτούς πίνακες καταγράφονται τα νοικοκυριά καθώς και οι άγαμοι ενήλικοι άντρες και χήρες. Η ονομασία αναφέρει το χωριό ως Αγόριανη. Τα νοικοκυριά που είναι καταγεγραμμένα είναι μεταξύ των αριθμών 25-30 από τα έτη 1499 ως 1638. Το δε 1641 αναφέρονται μόνο 5 νοικοκυριά, που μάλλον η δραστική μείωση σε χρονικό διάστημα τριών (3) ετών οφείλεται σε κάποια μεταδοτική ασθένεια που μάστιζε τότε την ύπαιθρο.

Το όνομα Αγόριανη υπάρχει και σε απόφαση τουρκικού δικαστηρίου του Αλμυρού αντίδικοι του οποίου ήταν τα γειτονικά χωριά Αγόριανη, Κοκκωτοί και Τσιρνοβίτλι. Στην απόφαση αυτή οριοθετείται η περιοχή του χωριού Αγόριανη όπου όλα τα τοπωνύμια που αναφέρονται υπάρχουν και σήμερα στην ευρύτερη περιοχή της Βρύναινας.

Σχετικά με την προέλευση του ονόματος Βρύναινα υπάρχουν δύο εκδοχές.

Η μία βρέθηκε σε έγγραφο του χωριού Κεφαλόβρυσου της Αιτωλίας (περιοχής μεταξύ Μεσολογγίου και Αγρινίου) όπου αναφέρεται ότι κάποιοι κάτοικοι παρακείμενου οικισμού σκότωσαν τους Τούρκους φοροεισπράκτορες της περιοχής και για το φόβο αντιποίνων εκ μέρους τού κατακτητή πετάλωσαν τ' άλογά τους κατά την αντίθετη φορά (ανάποδα) και κατέφυγαν στην Όθρυ όπου ίδρυσαν δύο χωριά την Βρύνιαν και την Κοκουτούσαν.

Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι ίσως το όνομα να προέρχεται από τις πολλές βρύσες που υπήρχαν εκείνα τα χρόνια και που οι περισσότερες σώζονται ως σήμερα. Έτσι αναβλύζω ή αναβρύζω - Βρύνια - Βρύναινα.

Οι κάτοικοι οι οποίοι κατά καιρούς μετοίκησαν στο χωριό προέρχονταν από την οροσειρά της Πίνδου και ήταν κυρίως μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι. Άλλωστε ο προσανατολισμός του χωριού είναι νοτιοδυτικός και τ' αναβλύζοντα νερά κάλυπταν τις ανάγκες τους. Υπήρξαν και λόγοι αποφυγής αντιποίνων εξαιτίας επαναστατικών κινημάτων εναντίον των Τούρκων.

Έτσι μετά το κίνημα του Διονύσιου Φιλόσοφου το 1611 και για ν' αποφύγουν το μίσος του πασά των Ιωαννίνων εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Όθρυς.

Την περίοδο διακυβέρνησης της Ηπείρου από τον Αλή - Πασά, πολλοί μετακινήθηκαν μόνιμα σ' αυτόν τον τόπο.

Στο νάρθηκα της Άνω Μονής Ξενιάς βρέθηκε φράση που αναφέρεται σε καταστροφή της Βρύναινας το 1526 από τους Τούρκους. Όμοια στα αρχεία του μοναστηριού αναφέρεται μεγάλος λοιμός (μεταδοτική ασθένεια) στα 1742 πράγμα σπάνιο για τη Βρύναινα επειδή είχε πάρα πολύ καλό κλίμα.

Μετά την απελευθέρωση του 1881 κτίστηκε το δημοτικό σχολείο του χωριού που περιελάμβανε μία αίθουσα διδασκαλίας με το γραφείο. Τα χρήματα ήταν δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού που είχαν δοθεί στο ελληνικό κράτος για να φτιάξει σχολεία στις τότε νεοαπελευθερωμένες περιοχές. Αργότερα με έξοδα των κατοίκων προστέθηκε και η δεύτερη αίθουσα. Το κτίριο υπήρχε μέχρι και το 1980 όπου κατεδαφίστηκε μετά τις σοβαρές ζημιές που υπέστη απ' το σεισμό.

Όμως η Βρύναινα βρίσκεται ακριβώς στη μέση μεταξύ των δύο μοναστηριών της Παναγίας Ξενιάς. Το πάνω και το κάτω τα οποία έπαιξαν και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Μαγνησίας αλλά και της γειτονικής Φθιώτιδας.

Βόρεια της Βρύναινας και σε απόσταση περίπου 3 χμ. βρίσκονται θαμμένα τα ερείπια ενός οικισμού που φέρει το όνομα του Αγίου Δημητρίου. Ο οικισμός αυτός πιθανολογείται στους πρώτους αιώνες του Βυζαντίου όπου οι χριστιανοί έδιναν τα ονόματα αγίων στα χωριά τους. Συνήθως μετά από κάποιο θανατικό που ενέσκηπτε στην περιοχή ο οικισμός εγκαταλείπονταν.

Βορειοδυτικά και σε απόσταση 3 χμ. πάνω σε μία προεξοχή βράχου, απ' όπου προστατεύεται απ' τις τρεις πλευρές με γκρεμό βρίσκονται τα ερείπια αρχαίου οικισμού της ελληνιστικής εποχής που πιθανόν να έφερε το όνομα Δίον ή Ορχομενός. Σώζονται μερικά τμήματα των τειχών του με μεγάλους πέτρινους ογκόλιθους. Οι ντόπιοι κάτοικοι ονομάζουν τα ερείπια αυτά «Κάστρο». Σύμφωνα με κάποια εκδοχή χτίστηκε από τους κατοίκους της παραθαλάσσιας τότε Άλου αρχαίας πόλης που βρισκόταν στη σημερινή Κεφάλωση, όταν δέχτηκαν πολλές επιθέσεις απ' τη θάλασσα, αναγκάστηκαν για να σωθούν να εγκαταλείψουν τον οικισμό και να κτίσουν άλλον ασφαλέστερο στην περιοχή που αναφερόμαστε. Τα ερείπια αυτού του οικισμού είναι καταγεγραμμένα στην αρχαιολογική υπηρεσία.

Αντίθετα ένας άλλος αρχαίος οικισμός βρίσκεται δυτικά και σε απόσταση 6 χμ. στις πλαγιές του κορυφής του «Πήλιουρα». Σε πολύ καλή οχυρωματική θέση προσβάσιμος μόνο απ' τη μία πλευρά αλλά δεν αναφέρεται πουθενά και δεν είναι καταγεγραμμένος επίσημα.