Ποταμιές Ηρακλείου Κρήτης

Οι Ποταμιές είναι χωριό με 522 κατοίκους και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στην επαρχία

Πεδιάδας , σε υψόμετρο 170 μ. στο Δήμο Χερσονήσου στο νομό Ηρακλείου. Οι Ποταμιές είναι από τα πρώτα χωριά της ενδοχώρας του δήμου και απέχει 10χλμ. από το Λιμάνι Χερσονήσου. Το χωριό βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Αποσελέμη ο οποίος διαρρέει τη Λαγκάδα ανάμεσα σε ελαιώνες, εσπεριδοειδή και την άγρια βλάστηση του ποταμού, από τον οποίο έχει λάβει και το όνομά του. Η κύρια ασχολία των κατοίκων του χωριού είναι η γεωργία.

Αυθεντικό κρητικό χωριό, οι Ποταμιές περιστοιχίζονται από κατάφυτους λόφους, με ελαιώνες, πικροδάφνες, φούσκες, κυπαρίσσια, κυδωνιές, μαύρες και λευκές μουριές, λεμονιές, πορτοκαλιές, αμπέλια, καλαμιές, δεσπολιές, καρυδιές, ροδιές και πλατάνια. Ο επισκέπτης θα νιώσει υπέροχη αγαλλίαση και ψυχική ηρεμία παρατηρώντας τους οικισμούς με τα γραφικά τους σοκάκια και πλατειούλες. Αξιόλογα μνημεία, το Βυζαντινό Μοναστήρι της Γκουβερνιώτισσας και οι ρωμαϊκές υδατογέφυρες που έφερναν νερό στη Χερσόνησο.

Η ευρύτερη περιοχή ορίζεται σαν έκταση με δασική βλάστηση, πλούσια πανίδα και σπάνια ορνιθοπανίδα. Η περιοχή ανήκει κατά το μεγαλύτερο τμήμα της στην προτεινόμενη Περιοχή Κοινοτικού Ενδιαφέροντος και Προστασίας «Δίκτη» του Δικτύου Natura 2000.

Ιστορικά στοιχεία

Στην απογραφή του Καστροφύλακα αναφέρονται δύο οικισμοί , οι Potamies Apano με 90 κατ. Potamies Catto με 63 κατ. το 1583. Το 1881 αναφέρονται 308 Χριστιανοί και 115 Μωαμεθανοί κάτοικοι. Σε μικρή απόσταση, στα δυτικά του χωριού βόρεια του δρόμου είναι η Παναγία η Γκουβερνιώτισσα, παλαιότατη μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο ναός,σε σχήμα σταυρού, είναι κατάγραφος. Στο μεσαίο τρούλο βρίσκεται ο Χριστός Παντοκράτορας, στους μεσαίους τοίχους είναι προφήτες, η Σταύρωση και άλλα. Αντίγραφα αυτών βρίσκονται στην αίθουσα της βασιλικής του Αγίου Μάρκου. Σήμερα η μονή είναι εγκαταλελειμμένη.

Κατά την παράδοση η μονή της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας κτίστηκε από βυζαντινό άρχοντα έπειτα από την απελευθέρωση της Κρήτης από το Νικηφόρο Φωκά. Στην περιοχή της μονής υπήρχαν, κατά την εποχή εκείνη, οικισμοί των οποίων σώζονται τα ερείπια. Ένας από αυτούς ήταν η Γαληνή, όνομα σωζόμενο σε τοπωνύμιο της περιοχής. Κατά την πολιορκία του Χάνδακα ο εφημέριος της μονής παπα-Νικολός Μαγκαφούρης απέκτησε την εύνοια του Τούρκου πασά και όχι μόνο εξασφάλισε την ακεραιότητα των κτημάτων της μονής, αλλά και οικειοποιήθηκε άλλα κτήματα ιδιωτών. Οι απόγονοι του Μαγκαφούρη διαδέχονταν ο ένας τον άλλο στη διοίκηση της Μονής. Ο τελευταίος παπα- Μιχάλης Μαγκαφουράκης δεν απέκτησε κληρονόμους και δώρισε τη μονή στον Άγιο Τάφο. Τα επόμενα χρόνια η μονή διαλύθηκε και τα πλούσια κτήματά της διανεμήθηκαν στους κατοίκους του χωριού.