Σοφικό Έβρου

Το Σοφικό βρίσκεται 12 χλμ βορειοανατολικά του Διδ/χου, ενώ απέχει 5 χλμ από τις όχθες του

ποταμού Έβρου. Η περιοχή είναι πεδινή σε υψόμετρο 50 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Πρόκειται για νέο χωριό με το 1923 να είναι η χρονιά δημιουργίας του. Το σημερινό Σοφικό αποτελούσε μέρος της καλλιεργήσιμης έκτασης των μουσουλμάνων κατοίκων του Σοφλάρ (Σοφουλάρ, Ζουφλάρ ή Ζοφικό) τουρκικού χωριού που βρισκόταν ένα χιλιόμετρο ανατολικά της σιδηροδρομικής γραμμής προς τον Έβρο.

Στα τέλη του 1923 84 οικογένειες προσφύγων εγκαθίστανται και στο Ζοφικό .Οι πλημμύρες που συχνά έπλητταν το κοντά στον ποταμό Ζοφικό ανάγκασαν τις οικογένειες των ελλήνων προσφύγων να το εγκαταλείψουν και να εγκατασταθούν στο νέο οικισμό του Σοφικού. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι αφού πούλησαν την περιουσία τους πέρασαν στην αντίπερα όχθη του Έβρου. Τα γεγονότα αυτά τοποθετούνται στο 1928.Να σημειωθεί ότι τους μουσουλμάνους δεν τους πείραξε κανείς.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι μέχρι το 1961 ο συνοικισμός αποτελούνταν από δυο οικισμούς το Νέο Λιλή και το Νέο Κωστή. Κατά την απογραφή του 1961 χαρακτηρίστηκαν ως ενιαίος οικισμός με το όνομα Σοφικόν με την υπαριθμόν 79/31-10-1961 αποφάσεως εγκριθείσης της μετονομασίας με την υπαριθμον 108.049/14-11-1961 διαταγή του υπουργείου εσωτερικών, κοινοποιηθείσης με την υπαριθμόν 51159/232/29-12-1961 διαταγή νομαρχίας Έβρου.

Για το πώς έφτασαν στην συγκεκριμένη τοποθεσία οι πρόσφυγες υπάρχουν δύο απόψεις. Η πρώτη άποψη που υποστηρίζετε από τους Κουστιώτες λέει ότι το χειμώνα του 1922 τον περάσανε στο Διδυμότειχο και από την άνοιξη μετά από έρευνα στους Ψαθάδες και το Χειμώνιο κατέληξαν στο σημερινό Σοφικό. Στην διάρκεια αυτής της διαδρομής τους ακολουθούσαν οι Λιλιώτες τους οποίους δεν ήθελαν γιατί θα έπαιρναν μικρότερο γεωργικό κλήρο από την πολιτεία. Οι Λιλιώτες ωστόσο ισχυρίζοναι ότι για αυτούς είχε επιδικαστεί το σημερινό Κωστή ενώ για τους Κωστιώτες το Χειμώνιο. Επειδή όμως δεν τους άρεσε ήρθαν στο χώρο που είχαν οι Λιλιώτες και τους απώθησαν. Θα αναφέρουμε δυο λόγια για τα χωριά Λιλή και Κωστή που αποτελούν τους κύριους τροφοδότες του Σοφικού.

ΛΙΛΗ

Ελληνικό χωριό που η τουρκική ονομασία του ήταν Λουλούκιοι, Λουλού ή Λουλή. Υπαγόταν διοικητικά στη Μακρά Γέφυρα(Ουζουν Κιουπρού) και εκκλησιαστικά στο Διδυμότειχο. Υφιστάμενο τις συνέπειες του δόγματος του εκτουρκισμού της αυτοκρατορίας με ομαδικό εκπατρισμό και προγραμματισμένη εξόντωση των εθνικών ομάδων εκτοπίστηκε από την νεοτουρκική κυβέρνηση το Σεπτέμβριο του 1915 και διασκορπίστηκε ανά την υποδιοίκηση Μαλγάρων. Το Χειμώνα του 1915 οι Λιλιώτες δεινοπάθησαν λόγο πείνας. Από τις αρχές του 1916 άρχισαν να φεύγουν από το Καντζελί. Διανύοντας μιας μέρας δρόμο πέρασαν στο Διδυμότειχο που ήταν υπό Βουλγαρική κατοχή και μπορούσαν πλέον να καλλιεργήσουν τα χωράφια τους γιατί ο κάμπος του Λιλή ανήκε στην Βουλγαρία ενώ το χωριό στην Τουρκία. Από το 1919 άρχισαν να επιστρέφουν στο χωριό τους όπου έδιωξαν τους Τούρκους που είχαν εγκατασταθεί στα σπίτια τους.

ΚΩΣΤΗ

Ελληνικό χωριό που η τουρκική ονομασία του ήταν Ιστρέμκιοι ή Σερέμκιοί. Υπαγόταν διοικητικά και εκκλησιαστικά στο Διδυμότειχο. Δεν μαρτυρείτε πουθενά διωγμός ή εκτοπισμός. Με την τουρκοβουλγαρική συνθήκη του 1915 το χωριό παραμένει υπό βουλγαρική κατοχή. Φεύγοντας όμως οι τούρκοι τους πήραν ότι είχαν και δεν είχαν (ζώα, υπάρχοντα) με αποτέλεσμα να υπάρχουν προβλήματα διαβίωσης και το χωριό να φτάσει στα πρόθυρα της πείνας. Σώθηκαν μόνο με την βοήθεια των βουλγάρων.

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΧΩΡΙΟ

Οι δεκαετίες του 1920 και του 1930 υπήρξαν χρόνια σκληρής δουλειάς. Οι Κουστιώτες εκτός από τις γεωργικές ασχολίες καταπιάστηκαν με την κατασκευή ψαθών τις οποίες χρησιμοποιούσαν σαν χαλιά. Σαν πρώτη υλη χρησιμοποιούσαν το σάζι είδος μαλακού καλαμιού που το μάζευαν από τον γκιαούρ αντά στο δέλτα του Έβρου και το Αμμόβουνο. Τις ψάθες πουλούσαν στο παζάρι ενισχύοντας έτσι το εισόδημα τους. Αντίθετα οι Λιλιώτες δεν είχαν ανάγκη συμπληρωματικών εργασιών για την ενίσχυση του εισοδήματος τους γιατί ήρθαν με κάποια περιουσία (χρήμα και ζώα )από την ανατολική Θράκη.

Μια πρώτη ανάγνωση των επιθέτων των κατοίκων θα δημιουργούσε την εντύπωση πως πρόκειται για χωριό της Κρήτης. Η καταλήξει -ακης κυριαρχεί προκαλώντας ερωτηματικά για την προέλευσης της. Ο υπεύθυνος αξιωματικός για την καταγραφή των συγκεκριμένων προσφύγων Στυλιανός Βολάνης, κρητικός στην καταγωγή, όταν δεν πετύχαινε να αποδώσει το επίθετο στα ελληνικά από τα τουρκικά πρόσθετε στο όνομα του παππού που ήταν και αρχηγός της οικογένειας την κατάληξη -ακης δημιουργώντας έτσι ένα νέο επίθετο και μια καταληκτική ομοιομορφία που σίγουρα δεν υπήρχε πριν, πέραν της κατάληξης -ογλου, που πολλοί έλληνες υποχρεώθηκαν να υιοθετήσουν στην περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Για την ιστορία θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Στυλιανός Βολάνης μετά το κίνημα 1ης Μαρτίου 1935 καταδικάστηκε σε θάνατο από το στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Όταν οδηγούνταν στο απόσπασμα είπε: Στο πρόσωπο μου εκδικούνται τον κρητικό λαό για τα δημοκρατικά του αισθήματα .Ήταν ανιψιός ενός από τους ηρωικούς Κρήτες Μακεδονομάχους, του καπεταν Γιώργη Μπολάνη.

Το μόνιμο πρόβλημα του χωριού ήταν οι πλημμύρες ενώ για τις απώλειες εξαιτίας τους η αποζημίωση ήταν ανύπαρκτη. Οι συνθήκες ήταν σκληρές και η κατάσταση πολλή δύσκολη για πολλούς από το Λιλή-Κωστή. Έτσι λοιπόν την δεκαετία του 1950 και 1960 έφυγαν από το χωριό 57 οικογενειες,40 οικογένειες για να κατοικήσουν τον επανεποικισθέντα συνοικισμό της Κοτρωνιάς και 17 εκείνον της Βυρίνης στην περιοχή του Σουφλίου, μιας και ο κλήρος που τους δόθηκε εκεί ήταν πολλή μεγαλύτερος (50 στρέμματα στην Κοτρωνιά και 40 στη Βυρίνη) ενώ τους παραχωρούσαν επιπλέον και οικόπεδο ενός στρέμματος για ανέγερση κατοικίας. Όταν άνοιξαν οι πύλες του εξωτερικού δεκάδες κάτοικοι πήραν το δρόμο της μετανάστευσης.

Πηγη: Από το βιβλίο του Θανάση Μπράβου »Στα νερά που χωρίζουν Δύση και Ανατολή»