Άνω Βασιλική Ναυπακτίας

Η Άνω Βασιλική βρίσκεται στους ΒΑ πρόποδες της Βαράσοβας. Ο οικισμός φαίνεται ότι ξεκίνησε στο Παλιοχώρι της Κάτω Βασιλικής με το κοινό όνομα Βασιλική. Με την πάροδο του χρόνου άρχισαν άλλοι να μετοικούν στην παραλία και άλλοι προς τα μεσόγεια κοντά στο δρόμο Ναύπακτος – Μεσολόγγι.

Δυτικά του χωριού 1 περίπου χλμ. από το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας της Άνω Βασιλικής και στη θέση Παλιοχώρι βρίσκονται τα ερείπια του βυζαντινού χωριού Μαυρομάτι (πιθανόν από παρωνύμιο Μαυρομάτης). Τούτο τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας είχε 15 οικογένειες, ενώ το 1844 είχε 142 κατ. και έκτοτε μόνο ως τοπωνύμιο εμφανίζεται.

Στο κέντρο των ερειπίων ο επίσης ερειπωμένος ναός της Αγίας Παρασκευής. Ο Πουκεβίλ στο ταξιδιωτικό του γράφει: “Πέρα από το σημείο ροής του ποταμού αυτού [Ευήνου], είναι στην αριστερή όχθη τα ερείπια ενός μοναστηριού, όπου ζούσαν παλιότερα έξι καλόγεροι”. Είναι το παλιομονάστηρο του Μαυροματιού που καταστράφηκε από τους Τούρκους.

Τα ερείπια του παλιο μονάστηρου Άγιος Δημήτριος στο ομώνυμο τοπωνύμιο με την πηγή Μουτσάρα, το σπήλαιο των Αγίων Πατέρων, η Παναγούλα και η ίδια η Βαράσοβα είναι τόποι ειδυλλιακών και ευχάριστων περιπάτων. Στη θέση “Κόνισμα” υπήρχαν πελεκητές ογκώδεις πέτρες οι οποίες μεταφέρθηκαν το 1907 στο χώρο που κτιζόταν ο ενοριακός ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και αποτέλεσαν οικοδομικό υλικό.