Άψαλος Πέλλας

Χωριό της επαρχίας Αλμωπίας του νόμου Πέλλας με 1.178 κατοίκους (απογραφή 2001). Βρίσκεται σε απόσταση 11 χιλιόμετρων νοτίως της έδρας του δήμου Αλμωπίας, Αριδαία και 15 χιλιόμετρα από την έδρα του νόμου Έδεσσα.

Χτισμένο σε υψόμετρο 165 μέτρων, στην είσοδο της επαρχίας, είναι συγκοινωνιακός κόμβος γιατί είναι η είσοδος και η έξοδος των κατοίκων της Αλμωπίας προς τη Θεσ/νικη και Έδεσσα.

Η ιστορία της Αψάλου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Σύμφωνα με τον Κλαύδιο Πτολεμαίο (γεωγράφο του 2ου αιώνα μ.Χ.) η Άψαλος θεωρείται μια από τις αρχαίες πόλεις της Αλμωπίας μαζί με την Όρμα και την Ευρωπό (Χρυσή). Η αρχαία Άψαλος πρέπει να σχετιστεί με τον αρχαίο οικισμό που βρέθηκε στο δρόμο Αψάλου-Πολυκάρπης, απέναντι από τις πηγές των νερών (Καϊνάκι).

Επιστημονική εξήγηση για την ονομασία του χωριού δεν υπάρχει (Αν. Χρυσοστόμου, «Αρχαία Αλμωπία», έκδοσης 1994). Σύμφωνα με μία εκδοχή, το όνομα Άψαλος προέρχεται από τις λέξεις «άπτομαι=ακουμπώ» και «άλς= θάλασσα», διότι όπως διαπιστώνεται από τη μορφολογία του εδάφους, στην επαρχία Αλμωπίας υπήρχε λιμνοθάλασσα, στην οποία «ήπτετο», δηλαδή ακουμπούσε το χωριό. Αυτή την εκδοχή την καταγράφει στην εργασία του «Η ιστορία του χωριού Άψαλος» ο αείμνηστος δάσκαλός του χωριού μας Παρασκευόπουλος Ιωάννης.

Διάφορα ευρήματα έχουν ανασυρθεί από τα χώματα του χωριού που μαρτυρούν την οικονομική και πολιτιστική πορεία της Αψάλου από τα αρχαία χρόνια έως και τα βυζαντινά.

Την περίοδο της τουρκοκρατίας στο χωριό εγκαταστάθηκαν Τούρκοι. Οι χριστιανικές οικογένειες που ζούσαν εδώ αναγκάστηκαν να φύγουν, γιατί οι μπέηδες του χωριού ήταν σκληροί και τις καταπίεζαν. Οι Τούρκοι άλλαξαν την ονομασία της Αψάλου σε Δραγουμάνιτσα από την ιταλική λέξη «δραγουμάνος» που σημαίνει διερμηνέας, "διότι οι εισερχόμενοι και εξερχόμενοι της Αλμωπίας έπρεπε να ελεγχθούν από τους Τούρκους, κάτι που γινόταν με τη βοήθεια του δραγουμάνου (διερμηνέα)" όπως συμπληρώνει ο Παρασκευόπουλος Ιωάννης.

Οι χριστιανοί κάτοικοι του χωριού εγκαταστάθηκαν στην Άψαλο την περίοδο 1922-24 με την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Ήταν Πόντιοι, Θράκες και Μικρασιάτες. Το 1945 εγκαταστάθηκαν αρκετές οικογένειες Βλάχων.

Οι Πόντιοι κάτοικοι κατάγονται από την περιοχή του Χατζή Οσμάν της Νικομήδειας, του Ακ Ταγ Ματέν (μεταλλείο) της επαρχίας Άγκυρας και του Μπουλγάρ Ματέν (μεταλλείο Ταύρου) της νότιας Τουρκίας. Επίσης υπάρχουν και λίγες οικογένειες ποντίων που κατάγονται από την περιοχή της Τραπεζούντας και την περιοχή του Τοχούζ.

Οι Θράκες κατάγονται από το χωριό Εξαμίλι της χερσονήσου της Καλλίπολης και οι λίγοι Μικρασιάτες από την περιοχή του Αϊδινίου-Σμύρνης. Οι Βλάχοι κατάγονται από διάφορα μέρη της Ηπείρου. Το 1926 το χωριό ξαναπαίρνει το ελληνικό του όνομα «Άψαλος». Σήμερα η Άψαλος υπάγεται στον δήμο Αριδαίας και αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα αυτού του δήμου.

Στο χωριό υπάρχει δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος ο οποίος διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις στις 19 και 20 Ιουλίου από το 1996.