Δίπορο Γρεβενών

Το Δίπορο είναι ένας οικισμός της Περιφερειακής ενότητας Γρεβενών και βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα, στην περιοχή των Βεντζίων. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 630 μέτρων και κατά την απογραφή του 2011 είχε 85 κατοίκους. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Γρεβενών μετά και την σύσταση του σχεδίου "Καλλικράτης". Ο προηγούμενος δήμος στον οποίο ανήκε το Δίπορο ήταν ο δήμος Βεντζίων με έδρα το χωριό Κνίδη.

Η ιστορία του χωριού, όπως μας δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, ξεκινά στην περιοχή της Παναγιάς και της περιοχής Κτιό με χρονολόγηση την νεότερη νεολιθική εποχή καθώς και την ύστερη εποχή του χαλκού.(6ος - 4ος π.Χ αι.). Στις περιοχές αυτές ήρθαν στο φώς ευρήματα οικισμού, ο οποίος είχε τα χαρακτηριστικά μιας ευρείας παραποτάμιας πόλης.

Στην περιοχή της Παναγιάς επίσης υπάρχει και ο ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου τα ερείπια του οποίου χρονολογούνται στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (4ος - 7ος αι.). Τα επόμενα ευρήματα εντοπίζονται στην περιοχή του Αγ. Αθανασίου. Πρόκειται για τον εντοπισμό οικισμού, με το χαρακτηρισμό μικρής πόλεως στην οικιστική βαθμίδα, και εκτείνεται σε μια περιοχή 150 στρεμμάτων. Χρονολογικά ανάγεται στην κλασσική εποχή και φτάνει έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Στην συνέχεια ο οικισμός μεταφέρθηκε στην περιοχή του λόφου του Αγ. Κων/νου στον οποίο αποκαλύφθηκαν ίχνη τείχους με χρονολόγηση το 300 π.Χ αι. όπως επίσης και λείψανα βυζαντινής οχύρωσης. Σημαντικό στοιχείο είναι και η ανακάλυψη αναθηματικής στήλης αφιερωμένης στον Ασκληπιό η οποία βρέθηκε στον περίβολο του εξωκλησιού του Αγ. Νικολάου, εξωκλήσι με χρονολογία κτίσης τον 16ο αιώνα.

Οι αναφορές που έχουμε για το Δίπορο κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας μας έρχονται κυρίως από τουρκικά κατάστιχα καθώς επίσης και από κώδικες των μοναστηριών της περιοχής. Η παλαιότερη αναφορά στην Χωλένιστα (Δίπορο) μας έρχεται μέσα από 2 Οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1564 και 1579, στο οποίο το χωριό χαρακτηρίζεται ως ελεύθερο με καθαρά χριστιανικό πληθυσμό. Στο πρώτο κατάστιχο του 1564 η τότε Χωλένιστα εμφανίζεται με 126 οικίες και στο δεύτερο κατάστιχο του 1579 εμφανίζεται με 217 οικίες.

Σημαντικές πληροφορίες μας παρέχονται και μέσα απο τον κώδικα της μονής Ζάβορδας, με τυπική έναρξη το 1534 (έτος κτίσης της μονής), και στον οποίο κώδικα βλέπουμε το πλήθος των αφιερωτών που προέρχονται από το χωριό μας. Από το 1534 έως και το 1692 καταγράφονται 122 αφιερωτές, ενώ από το 1692 και μετά καταγράφονται 339 αφιερωτές.

Το Δίπορο απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 8 Οκτωμβρίου του 1912 από τα εθελοντικά αντάρτικα σώματα του Δικώνυμου Μακρή (1877-1939) και Ιωάννου Καραβίτη (1883-1949) με καταγωγή τα Χανιά της Κρήτης.