Πτελέα Δράμας

Η Πτελέα (παλιά ονομασία Μπέριστα), βρίσκεται στα ανατολικά του νομού Δράμας, στους πρόποδες των ορέων της Λεκάνης και απέχει από τη Δράμα 29 χιλιόμετρα.

Ιστορικά στοιχεία

Ο μεγάλος Ιστορικός μας Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς ο πατέρας της ιστορίας, μας πληροφορεί ότι ανατολικά απ’ την Πρασιάδα λίμνη (κάμπος της σημερινής Δράμας) ζούσαν οι Παίονες. Αυτοί ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι και μεταλλωρύχοι. Ικανοί και επιδέξιοι πελταστές. Ο Ξενοφώντας, ιστορικός συγγραφέας, γνώριζε από κοντά την περιοχή αυτή και αναφέρει «Στα δάση του γεωγραφικού χώρου μεταξύ Νέστου και Στρυμόνα ζούσαν λιοντάρια, άγρια βόδια, λεοπαρδάλεις, πάνθηρες, λύκοι και αρκούδες».

Οι Παίονες συγχωνεύτηκαν και αποτέλεσαν ένα λαό με τους Μακεδόνες το 284 π.Χ. Δεν έχουμε δυστυχώς πολλά στοιχεία ιστορικά για την περιοχή μας από τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. Γνωρίζουμε μόνο ότι από εδώ πέρασαν Γότθοι, Βούλγαροι, Σταυροφόροι της 3ης και 4ης σταυροφορίας. Στην περιοχή μας θα στρατοπεδεύσουν Βυζαντινά στρατεύματα με τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο το 1328 μ.Χ.

Το 1373 ο ερχομός των Τούρκων αναστάτωσε την Δράμα. Οι Τούρκοι δεν δίστασαν να σκοτώσουν χωρίς λόγο χιλιάδες Χριστιανούς. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής αναγκάστηκαν να φύγουν ενώ άλλοι πουλήθηκαν ως σκλάβοι.

Η πίεση των Τούρκων ανάγκαζε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τη γη των πατέρων τους. Αυτό έγινε σε μεγάλη έκταση στα ορεινά χωριά τα οποία άδειασαν στην περιοχή του Παρανεστίου.

Όταν όμως ο κουρνιαχτός της λεηλασίας καταλάγιασε, ξεπήδησε το δίλλημα :’’Ποιος θα δουλέψει τη γη για να ζουν αυτοί σαν αγάδες’’.

Έτσι αποφάσισαν να εποικίσουν την περιοχή με δικούς τους πληθυσμούς. Αυτό το φρόντισε ο Μωάμεθ ο Β’ ο κατακτητής. Ήρθαν συμπαγείς τουρκογενείς πληθυσμοί από το Ικόνιο, οι Κόνιαρηδες σπαχήδες. Αυτοί είναι οι κάτοικοι του χωριού που το ονόμασαν Μπέριστα.

Ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία όπως μας πληροφορεί ο Τούρκος περιηγητής Εβλίγια Τσελεπή. Καλλιεργούν καπνά κυρίως και σιτηρά.

Φαίνεται ότι έχουν οικονομική άνεση και αυτό το διαπιστώνουμε από τα μεγάλα πέτρινα σπίτια που χτίζουν. Μερικά από αυτά είναι τριώροφα. Μέσα στο χωριό σώζονται αρκετά και ίσως πρέπει να γίνουν αντικείμενο μελέτης από ειδικούς. Έχουν πολλά στενά παράθυρα, είναι ορθογώνια και έχουν σαχνισιά ( κτιστά μπαλκόνια).

Αυτούς τους Τούρκους συνάντησαν οι πρόσφυγες του 1922. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή ο Βενιζέλος θέλησε να ενισχύσει το ελληνικό στοιχείο της Μακεδονίας. Στο χωριό έρχονται αγρότες από τον Πόντο και την Μικρά Ασία.

Στην Μπέριστα έρχονται πρόσφυγες από τη Μερζιφούντα την Κάβζα, τη Νεοκαισάρεια από τη Νίγδη και το Ικόνιο της Μ. Ασίας και από την Πάνορμο και τη Βρύση της Προποντίδας.

Για δύο χρόνια συνυπάρχουν μ’ αυτούς τους Τούρκους και μαθαίνουν απ’ αυτούς την καλλιέργεια του καπνού. Ασχολούνται επίσης και με την κτηνοτροφία.

Με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης αποφασίζεται η ανταλλαγή των πληθυσμών. Έπρεπε το Μουσουλμανικό στοιχείο να εγκαταλείψει το χωριό. Μόνο που οι Τούρκοι έφυγαν από το χωριό, παίρνοντας όλα τα υπάρχοντά τους. Από το 1924 και πέρα, στο χωριό μένουν μόνο οι πρόσφυγες. Η ζωή είναι δύσκολη. Τα χωράφια, λιγοστά και άγονα. Πάλεψαν με τα άγονα χώματα και τη λιγοστή γη και κάνοντας τον πόνο τους κουράγιο οι πρόσφυγες ξανάρχισαν τη ζωή τους. Στις 01-04-1927 το χωριό μετονομάστηκε σε Πτελέα από τα πολλά καραγάτσια που είχε (Πτελεός είναι το καραγάτσι). Σε λίγα χρόνια ξέσπασε ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος. Το χωριό το κατέλαβαν οι Βούλγαροι. Η βουλγαρική κατοχή ήταν ιδιαίτερα σκληρή. Το χωριό δοκιμάστηκε από την πείνα και τις κακουχίες. Τότε, πολλοί κάτοικοι ενίσχυσαν την Εθνική αντίσταση. 

Το χωριό αναδεικνύει σπουδαίους καπεταναίους και αγωνιστές στην εθνική αντίσταση. Το 1940 το χωριό αριθμεί 785 κατοίκους, οι κάτοικοι δοκιμάζονται και κατά τον εμφύλιο πόλεμο και από το 1949 σταματούν επιτέλους ο δοκιμασίες και αρχίζει ο τραχύς αγώνας της επιβίωσης. Εξ αιτίας των δυσκολιών και της φτώχειας πολλοί κάτοικοι αναγκάζονται να ξενιτευτούν. Το 1961 οι κάτοικοι είναι 746 και λειτουργεί τετραθέσιο Δημοτικό σχολείο και Νηπιαγωγείο. Το σχολείο χτίστηκε με πέτρα από τους κατοίκους με προσωπική εργασία το 1952-53 με χρήματα του τότε δάσκαλου ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗ Μενελάου ο οποίος από τον πενιχρό μισθό του, έδωσε 8.000 δρχ και εργολάβο τον ΙΩΣΗΦΙΔΗ. Πέτρα τροφοδοτούσε ο ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ Αναστάσιος, το ίδιο και η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου το 1938-1965 με εράνους των χωριών, ενώ το 1971 είναι 406 κάτοικοι. Μετανάστευσαν στην Γερμανία και το Βέλγιο.

Σήμερα: Οι κάτοικοι αριθμούν τους 376.